ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ ΧΕΙΡΩΝΑΣ: Ο ΘΕΪΚΌΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΗΡΩΩΝ

Τὸ μὲν εὔρημα θεῶν, Ἀπόλλωνος καὶ Ἀρτέμιδος, ἄγραι καὶ κύνες• ἔδοσαν δὲ καὶ ἐτίμησαν τούτῳ Χείρωνα διὰ δικαιότητα.

ὁ δὲ λαβὼν ἐχάρη τῷ δώρῳ καὶ ἐχρῆτο•

Έτσι ξεκινάει ο «Κυνηγετικός», το πρώτο εγχειρίδιο για το κυνήγι που γράφτηκε τον 5ο πχ αιώνα από τον Ξενοφών τον Αθηναίο.

Σε ελεύθερη μετάφραση λέει: «Τα κυνήγια και τα σκυλιά είναι δημιουργήματα των θεών, του Απόλλωνα και της Αρτέμιδος. Τα παραχώρησαν τιμώντας των Χείρωνα για την δικαιοσύνη του. Όταν εκείνος τα έλαβε, ευχαριστήθηκε με τη δωρεά και την αξιοποιούσε.»

Παρακάτω ο Ξενοφώντας αναφέρει αυτούς που θήτευσαν κοντά στον Χείρωνα και έγιναν μαθητές του «στα κυνήγια και σε άλλα καλά ζητήματα».

Αντίθετα από τους άλλους Κενταύρους, ο Χείρων δεν κατάγεται από τους Λαπίθες. Όπως και άλλοι ολύμπιοι, ο Χείρων είναι παιδί του Κρόνου και της νύμφης Φιλύρας.


Όταν ο Κρόνος, που είχε ερωτευτεί την Φιλύρα, έγινε αντιληπτός από την σύζυγό του Ρέα, μεταμορφώθηκε σε άλογο,και αυτή η μεταμόρφωση έδωσε στον Χείρωνα την διφυή του μορφή.

Είναι μια σημαντική μορφή της ελληνικής μυθολογίας, τόσο για τη σχέση του με τη θεραπεία και άλλες υπό διαμόρφωση φυσικές επιστήμες του αρχαίου κόσμου, όσο και για τη σχέση του με τη διδασκαλία των ηρώων.

Ετυμολογικά το όνομα του φαίνεται να προέρχεται από την λέξη «Χειρ, χέρι» και δείχνει τον επιδέξιο, τον χειροπράκτη αλλά και τον χειρομάντη, τον χειρουργό. Άλλοι ισχυρίζονται πως προέρχεται από το ρήμα

χειρόω-χειρῶ (χειρόομαι-χειροῦμαι) που σημαίνει υποτάσσω, ελέγχω, κατακτώ.

Ο Χείρων είναι ένας θεϊκός γόνος που δεν γνώρισε την μητρική φροντίδα ούτε το πατρικό ενδιαφέρον. Ο Κρόνος έφυγε μετά την ένωσή του με την Φιλύρα κι η Φιλύρα εγκατέλειψε το μωρό όταν είδε την δυσμορφία του και απογοητευμένη ζήτησε να μεταμορφωθεί σε δέντρο, την φιλύρα.

Το μικρό παιδί περιφερόταν μόνο στα δάση του Πηλίου, όταν τον λυπήθηκε ο θεός Απόλλων κι έγινε θετός του πατέρας.

Κοντά στον τρυφερό αυτόν θεό, ο Χείρωνας μεγάλωσε γνωρίζοντας την αγάπη, εκπαιδεύτηκε στην μουσική, στην θεραπεία, απέκτησε σοφία, το χάρισμα της προφητείας κι έγινε δάσκαλος ηρώων όπως του Ηρακλή, του Αχιλλέα, του Ορφέα, του Ιάσονα και του Πηλέα, του Αρισταίου αλλά και του Ασκληπιού.

Όπως όλοι οι κένταυροι και τα άλλα χιμαιρικά πλάσματα του μυθικού κόσμου, διακρίνεται από τους υπόλοιπους του είδους του για την προαιώνια σοφία που κατέχει. Παρουσιάζεται σε πολλούς μύθους, με σημαντικότερο αυτόν στον οποίο φέρεται να ήταν δάσκαλος του Αχιλλέα.

Ο Χείρωνας εμφανίζεται σαν δάσκαλος μιας εποχής κατά την οποία όπως και σε άλλους πολιτισμούς περιγράφεται, εσωτερικοί δάσκαλοι έρχονταν από τη θάλασσα για να διδάξουν την ανθρωπότητα.

Είναι μισός Θεός και μισός άνθρωπος ή μισός άνθρωπος και μισό ζώο, συμβολισμοί που δείχνουν τη μάχη επικράτησης της συνείδησης πάνω στο χάος και τη μη λογική.

Ο Χείρων αντιπροσωπεύει την αφθονία και την ευλογία του, όπως φαίνεται από το γεγονός ότι δίδαξε σε διάφορους ήρωες τις εν δυνάμει αγαθοεργές δυνάμεις του φυσικού κόσμου –τις τέχνες της αστρολογίας, της βοτανικής, της θεραπείας, του κυνηγιού, της πολεμικής τέχνης, και της άσκησης των δικών τους εσωτερικών, φυσικών χαρισμάτων, δώρα των θεών μέσω κληρονομικής διαδοχής ή προστασίας.

Τους μαθητές του Χείρωνα τους έφερναν είτε οι θεοί ή προηγούμενοι μαθητές του, που γνώριζαν τη διδασκαλία του και είχαν φθάσει ως εκεί με θεϊκή παρέμβαση.

Ο Χείρων μόνος του γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ της φύσης και του πολιτισμού, λειτουργώντας ως αγωγός διαβίβασης εκείνων των ιδιοτήτων του φυσικού κόσμου που πιθανώς θα ωφελήσουν τον πολιτισμό με τις διδασκαλίες του.

Η εγγενής γνώση του για τη μαγεία του φυσικού κόσμου μεταφέρθηκε στους διάσημους ήρωες-θεραπευτές μαθητές του, και μέσω αυτών, στον υπόλοιπο κόσμο.

Ο Χείρων κατέχει μια εγγενή γνώση του φυσικού κόσμου και αυτή καλείται να περάσει δια της διδασκαλίας στους μαθητές του και φυσικά στον Ασκληπιό.

Και η διφυής του μορφή, έτσι όπως ακριβώς την περιγράφει ο Απολλόδωρος,
ενέχει μαζί με την σοφία (μορφή ανθρώπινη) και την αγριότητα της φύσης (άλογο).

Όμως την ευγενή αγριότητα που λειτουργεί θετικά στην περίπτωση του Χείρωνος, που αν μη τι άλλο έρχεται μέσω της διφυούς του μορφής να «γεφυρώσει» το χάσμα ανάμεσα στην φύση και τον άνθρωπο (πολιτισμό), μέσω της διδασκαλίας διαβιβάζει τις ιδιότητες του φυσικού κόσμου προς ωφέλεια του ανθρώπου (πολιτισμού).

Έτσι ο Ασκληπιός διδάσκεται από τον σοφό Κένταυρο την ιατρική, κληρονομικό χάρισμα εκ του πατρός του Απόλλωνος.

Όλοι οι μαθητές του Χείρωνος διδάσκονταν το κυνήγι.

Μέσω αυτού επιτύγχαναν πρωτίστως την άσκηση του σώματος, την παρατήρηση της φύσης και τις ευεργετικές επιδράσεις της. Έτσι διαπλάθονταν τα σώματα εύρωστα, αλλά και ο νους οξύνονταν από την παρακολούθηση των θηραμάτων κυρίως δε την παρατήρηση της φύσεως, όπως προείπαμε.

Πολύ δε περισσότερο ο Ασκληπιός που ως γιατρός έπρεπε πρώτα ο ίδιος να είναι υγιής και δυνατός.

Το όνομα του από μόνο του προδίδει την ιδιότητά του.

Το μέγα ετυμολογικό αναφέρει: “Ο Κένταυρος από της δια των χειρών θεραπείας της εν ταις χειρουργίαις και ριζοτομίαις”.

Ανεξάρτητα από τις αλλαγές στις λεπτομέρειες της εκπαίδευσης, ο πυρήνας της σχέσης μεταξύ του Χείρωνα και των μαθητών του παρέμεινε ο ίδιος.

Ανεξάρτητα από την ηλικία κατά την οποία τους εμπιστεύονταν σε εκείνον, και ανεξάρτητα από το επίπεδο γνώσης που κατόρθωναν -είτε επρόκειτο να ζήσουν στην ερημιά, να αποβάλλουν τον ανθρώπινο μανδύα και να αναλάβουν μια θέση στον κόσμο ως κυνηγοί, όπως ο Αχιλλέας ή ο Ακταίων, είτε να χρησιμοποιήσουν τα άφθονα δώρα του φυσικού κόσμου ως θεραπευτές, ή να διαβάσουν το μέλλον στα άστρα ή με άλλα μέσα όπως ο Αρισταίος- ανεξάρτητα από όλα αυτά, φαινόταν ως μαγεία, ισόμετρη με το επίπεδο δεξιοτήτων των ατόμων που απάρτιζαν τον περιβάλλοντα κοινωνικό ιστό.

Ο Χείρων ήταν πλέον ένα είδος αρχέτυπου που ενοποιούσε και αιτιολογούσε τούτη τη μαγική γνώση.

Μια γνώση που ήλθε από τους θεούς, αφού ήταν γιος του Κρόνου, και χρησιμοποιήθηκε από τον Ηρακλή για την ολοκλήρωση των άθλων του ή από τον Προμηθέα για τη διεύρυνση της ανθρώπινης γνώσης.

Η σχέση εμποτιζόταν επίσης με τη μαγεία για έναν ακόμα απλό λόγο -την κοινωνική πεποίθηση των Ελλήνων στο προκαθορισμένο και τη μοίρα.

Εκείνοι που εκτελούσαν μεγάλους άθλους, ήταν προκαθορισμένο να το κάνουν.

Ο θάνατος του αθάνατου Χείρωνα προήλθε από τη σύγκρουση αυτών των δύο κόσμων του φυσικού και του πολιτισμένου, το αποτέλεσμα μιας σύγκρουσης μεταξύ του είδους του, των άλλων κενταύρων, και του τελευταίου μαθητή του, του Ηρακλή.

Κατά τη διάρκεια της μάχης, όταν προσέτρεξαν στην προστασία του οι άλλοι κένταυροι για να αποφύγουν την οργή του Ηρακλή, ο Χείρων χτυπήθηκε από ένα βέλος του μαθητή του, βέλος εμποτισμένο στο αίμα της Λερναίας Ύδρας.

Κατά σύμπτωση το ίδιο αίμα θα προκαλέσει και το θάνατο του ίδιου του Ηρακλή μέχρι να ολοκληρωθεί ο κύκλος του αίματος στο πρόσωπο του Προμηθέα.

Ο Χείρων δεν μπορούσε να θεραπευτεί μόνος του από την αγωνία του δηλητηρίου της Ύδρας και την ίδια στιγμή ήταν ανίκανος να πεθάνει με φυσικό τρόπο, όντας αθάνατος. Ζήτησε από τον Δία να τον απαλλάξει από την αθανασία του, αλλά ακόμα και ο θάνατός του υπηρέτησε ένα σκοπό στην υπηρεσία της γνώσης.

Με το θάνατό του απελευθέρωσε ένα άλλο σύμβολο της γνώσης από τα δεσμά του -τον Προμηθέα, τον Τιτάνα που έδωσε στους ανθρώπους τη φωτιά.

Ο Προμηθέας καταδικάστηκε σε αιώνια φυλάκιση και αιώνιο βασανιστήριο «έως ότου κάποιος θεός να γίνει διάδοχός του, να αναλάβει τους βασάνους του Προμηθέα και να κατέβει στον σκοτεινό Άδη και τις σκιές του Τάρταρου».

Τούτη η ακολουθία γεγονότων ενδυνάμωσε τον συμβολικό τριπλό δεσμό του Ηρακλή προς τον Χείρωνα, του Χείρωνα προς τον Προμηθέα και τελικά του Προμηθέα προς τον Ηρακλή και το κλείσιμο του κύκλου.

Τούτος ο δεσμός απεικονίζει αρχικά:

-την αγριότητα του ανθρώπου της φύσης,

-κατόπιν τη γέφυρα ανάμεσα στον άνθρωπο και τη γνώση της φύσης

-και τέλος την απελευθέρωση του ανθρώπου μέσω του συμβόλου της μελλοντικής γνώσης. Ο θάνατος του Χείρωνα απομάκρυνε την ανάγκη μιας εξωτερικής δια μεσότητας ανάμεσα στη φυσική και την πνευματική ύπαρξη.

Από αυτό το σημείο και μετά τούτο τον ρόλο τον παίζει η ανθρώπινη ψυχή.

Ακόμα και στο θάνατό του ο σοφός κένταυρος άφησε πίσω μια τεράστια κληρονομία για την ανθρωπότητα.


Την κληρονομιά της αυτογνωσίας και των θυσιών που απαιτεί η επίτευξή της.

Αυτός ήταν ο Χείρωνας.

Γιατρός, μουσικός, και κυνηγός. Με το τόξο του σημάδευε τα άστρα.

Η λογική συνείδηση που πηγάζει από το άλογο ζώο.

Και πάνω από όλα, ήταν δάσκαλος των μεγάλων ηρώων που οδήγησαν μετά την ανθρωπότητα.

Αυτούς που ίδρυσαν πολιτισμούς, δίδαξαν τέχνες και γράμματα και ανύψωσαν την ανθρώπινη συνείδηση από το επίπεδο του ζώου μετατρέποντας το κοπάδι σε κοινωνία και κράτος.

Δίδαξαν τη δικαιοσύνη.

* Συλλογή πληροφοριών και στοιχείων για τον κένταυρο Χείρωνα από την Γιώβη Βασιλική. Αυτούσια αποσπάσματα και παράγραφοι συλλέχθηκαν από παλιότερο άρθρο της Μυθικής Αναζήτησης και άλλους διαδικτυακούς τόπους.

https://www.ksipnistere.com/2021/01/blog-post_122.html